Phi Nhung được chẩn đoán bị biến chứng nặng do Covid-19, đặc biệt bị “cơn bão Cytokine” tấn công dẫn đến suy hô hấp nặng, suy đa tạng.
Phi Nhung bị “cơn bão Cytokine” Ɖάпʜ gục
Ca sĩ Phi Nhung trút hơi thở cuối cùng vào lúc 12h15′ trưa nay 28/9. Trước khi ᑫᑌᗩ đờɩ, tháng 8/2021, Phi Nhung ph.át hiện mắc Covid-19.
Khi s.ức khỏ.e không đảm bảo để tự c.ách ly ở Nh.à, cô được đưa vào bệ.nh viện Gia An 115, TP.HCM để điều trị từ ngày 19/08.
Một tuần sau đó, bệ.nh của Phi Nhung chuyển biến nặng và ngay lập tức cô được chuyển sang bệ.nh viện Chợ Rẫy, TP.HCM vào tối 26/08 để cấp cứu.
Lúc này, tình trạng của nữ ca sĩ đã gặp những biến chứng nặng như phổi đông đặc, hoại tử một phần phổi.
Ngoài ra, cơn bão Cytokine còn kh.iển các cơ quan nội tạng suy kiệt, gây ảnh hưởng đến các phủ tạng. Vì vậy những tuần tiếp theo, Phi Nhung phải thở máy ECMO và lọc máu liên tục.
Phi Nhung điều trị tại bệ.nh viện khi mắc Covid-19
Trước đó, bệ.nh nhân phi công người Anh, từng mắc COVID-19 điều trị tại 2 bệ.nh viện lớn ở TP.HCM, gồm Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM và Bệnh viện Chợ Rẫy cũng mắc hội chứng “bão cytokine”.
Bệnh nhân này được Ɖάпʜ giá là nặng nhất Việt Nam lúc bấy giờ (năm 2020); phổi đông đặc hơn 90%, sống phụ thuộc hệ thống ECMO – tuần hoàn oxy ngoài cơ thể (ᴛім phổi nhân tạo)…
Nam phi công Anh phải trải qua 115 ngày điều trị và may mắn hồi sinh nhờ vào sự nỗ lực của cả hệ thống y tế Việt Nam. Tuy nhiên, dù cũng được điều trị ECMO và với sự hết sức nỗ lực của các y bác sĩ, nhưng Phi Nhung không vượt qua được “cơn bão’ này. Cô ra đi ở tuổi 49.
Hội chứng cơn bão Cytokine là gì?
Theo TS. BS Quan Thế Dân trả lời trên Sức khỏe & Đời sống, một trong những ngu.yên nhân dẫn đến tình trạng suy hô hấp nặng và τử νσηɠ nhAпʜ chóng ở bệ.nh nhân Covid-19 là do hiện tượng cơn bão Cytokine.
Cytokine là chỉ loại chất tіếᴛ của các tế bào bạch cầu và nội mô trong quá trình viêm, là một phần của đáp ứng miễn dịch của cơ thể.
Cytokine không phải là kháng thể, cũng không phải là hormon, nhưng là các chất có hoạt tính sinh học rất mạnh, có tầm tác dụng tại chỗ, nên còn gọi một c.ách không chính thức là các “hormon tế bào”.
Sự đề kháng của cơ thể lớn dần và vir.us bị ức chế dần, sau 7 – 10 ngày bệ.nh nhân loại bỏ được hoàn toàn vir.us ra khỏi cơ thể và khỏi bệ.nh.
80% bệ.nh nhân khỏi bệ.nh một c.ách êm ả như vậy, sau vài ngày n.óng sốt đau họng. Tuy nhiên 20% người bệ.nh còn lại không được suôn sẻ như thế. Nhiều người trong số đó trở nặng, xảy ra cơn bão cytokine.
Khi vir.us xâm nhập cơ thể, tế bào lympho T nhận diện vir.us, tіếᴛ ra các cytokine để kích hoạt hệ miễn dịch hoạt động, lympho B sản xuất ra kháng thể, lympho T khác thì tăng sinh để trực tiếp bắt giữ vir.us, các bạch cầu được hấp dẫn về ổ viêm, các mạch máu được mở rộng để chuyên chở vật chất kháng vir.us đến… tất cả các hoạt động này có được là do vai trò của các cytokin.
Theo một c.ách chưa rõ ràng, hệ miễn dịch bị kích thích quá mức, các cytokine tràn ngập trong máu, như một cơn bão… gây nên các các phản ứng viêm, đông máu, giảm bạch cầu lympho, thâm nhiễm tế bào đơn nhân các cơ quan.
Phản ứng viêm quá mức xảy ra, đặc biệt tại phổi. Các phế nang xung huyết, tràn ngập dịch viêm, thành phế nang dày lên, giảm sức căng bề mặt, các mao mạch xung huyết.
Tất cả cản trở hấp thụ oxy kh.iển oxy trong máu giảm thấp. Tuy nhiên có điều kỳ lạ là mặc dù oxy máu giảm thấp nhưng người bệ.nh không nhận thức được tình trạng này.
Điều này được giải thích là do khí carbonic (CO2) có tính thấm rất tốt, gấp 20 lần oxy, vẫn thấm qua được vách phế nang để thoát ra ngoài. Vì thế khi làm khí máu động mạch cho bệ.nh nhân COVID-19 khó thở, bác sĩ nhận thấy chỉ có oxy trong máu giảm thấp, còn CO2 thì gần như bình thường.
Mà Tru.ng tâm hô hấp trong ᑎãO con người chỉ nhạy với khí CO2, khi bệ.nh nhân bị tăng CO2 máu thì lập tức cơ thể nhận ra khó thở và phản ứng ngay, còn khi thiếu O2 thì cơ thể nhận ra muộn hơn, người bệ.nh vẫn chịu đựng được, thậm chí đến mức độ bão hòa oxy động mạch (SpO2) là 50% (giá trị SpO2 bình thường sẽ dao động ở mức 95 – 100%).
Tiếp theo, cơn bão cytokine kích hoạt tình trạng tăng đông máu, làm đông máu rải rác khắp các mao mạch phổi, tắc nghẽn lượng máu đến các phế nang, dẫn đến trao đổi oxy càng tồi tệ thêm. Hậu quả là hai lá phổi sũng nước, đông đặc lại.
Người ta dùng thuật ngữ phổi bị gan hóa. Tức là lá phổi khỏe mạnh có màu trắng hồng, xốp, chứa đầy hơi, khi thả xuống nước thì nổi. Còn lá phổi viêm đông đặc xung huyết thì màu tía, chắc nặng như lá gan, thả xuống nước là chìm.
Lúc này người bệ.nh khó thở rất nặng, môi và đầu ngón chân ngón tay tím tái, người bệ.nh rất mệt há mồm ra thở, nhịp thở trên 30 lần/phút, nặng nữa thì lú lẫn hôn mê. Đo bão hoà oxy máu thấy xuống thấp. Nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ τử νσηɠ. Trên phim X-quang người ta thấy hình ảnh hai lá phổi trắng xóa.
Với lá phổi bị cơn bão cytokine tàn phá như vậy thì thở oxy, kể cả thở oxy dòng cao hay thở máy cũng không hấp thu oxy được. Người bệ.nh sẽ τử νσηɠ nhAпʜ chóng. Vì vậy chúng ta mới thấy nhiều người mặc dù được thở oxy dòng cao đến 60 lít/phút hoặc thở máy vẫn τử νσηɠ.
Cách duy nhất có thể cứu được bệ.nh nhân lúc này là chạy ᴛім phổi nhân tạo ECMO, và lọc hấp phụ cytokine, đợi cho cơn bão cytokine qua đi và phổi bệ.nh nhân dần hồi phục.
Nhưng hiện nay, số lượng máy ECMO rất hạn chế, nếu hàng nghìn người bệ.nh COVID-19 cùng bị ngu.y kịc.h một lúc thì việc chạy ECMO để cứu bệ.nh nhân là rất khó thực hiện.
